بخت هتل ایران سفید می شود

بنای زیبای هتل ایران که تا پیش از این تنها پوسته خارجی آن سالم مانده بود، حالا در میان داربست های فلزی قرار گرفته و قرار است پس از مرمت دوباره با کاربری هتل، پذیرای گردشگران باشد. از شهریورماه گذشته، شهروندانی که به میدان شهرداری می آیند، یکی از مجموعه بناهای میراثی مرکز رشت را در حال مرمت می بینند و روزانه کارگرهایی را مشاهده می کنند که بر داربست ایستاده و درب و پنجره های چوبی را در محل خود نصب می کنند.

مقابل درب ورودی می ایستم، بلندای مرتفع عمارتی که دو طبقه اصلی و یک نیم طبقه دارد، یادآور روزهایی است که معماری گیلان در آغاز قرن پیش، دچار تحول شد و معماری نئوکلاسیک روسی با آن گنبدهای پیازی شکل اش، عرصه را بر معماری سنتی گیلان تنگ کرد. حالا وجود 4 ساختمان تاریخی ساخته شده در دوره پهلوی اول- که معماری نئوکلاسیک روسی دارد- بر زیبایی پیاده راه مرکز رشت افزوده است.

بالای داربست هایی که به بالکن کلاه فرنگی نزدیک است، پرده ای نصب شده و قدردان شکیبایی شهروندانی است که سالهاست انتظار کشیده اند تا بخت هتل ایران مانند نمای ظاهری اش سپید شود. روی پرده نوشته شده:«مرمت و احیای هتل ایران رشت، عرصه 1000متر مربع، دوره پهلوی، آغاز پروژه شهریور1403 و پایان مرمت شهریور1404».

از درب چوبی، وارد عمارت می شوم؛ از همان دیوارهای الحاقی ورودی بنا، معلوم می شود هتل ایران قرار نیست به شمایل100 سال پیش خود بازگردد. وقتی سفرنامه ها را مطالعه می کنم، نوشته شده که در طبقه اول هتل ایران؛ پذیرش هتل، رستوران و کافه بوده و اتاق های اقامت در طبقه دوم بوده است. اما اکنون به محض ورود به هتل، باید از پله ها بالا رفت و به طبقه دوم رسید و طبقه اول این بنای تاریخی- که بعد از انقلاب به واحدهای تجاری تبدیل و به افراد غیر واگذار شده- همچنان قرار است تجاری بماند و سرمایه گذار بخش خصوصی- که بنای هتل ایران را از طریق صندوق احیا در اختیار دارد- تنها قرار است طبقه دوم را احیا نماید.

«هتل ایران» یا با نام قدیم آن، «هتل اروپا»، زیباترین هتلی بود که در جوار عمارت بلدیه رشت بین سال های 1308 تا 1314خورشیدی ساخته شد. این بنای ارزشمند، به خاطر همسانی معماری با دیگر بناهای مرکز شهر، خرداد ماه سال 1356 و به شماره 1516 در فهرست آثار تاریخی ثبت شد. بعد از انقلاب1357، در این ساختمان دخل و تصرف های زیاد از جمله تغییرکاربری طبقه اول به واحدهای تجاری در بنا رخ می دهد. درسال 1377 هتل ایران به اداره میراث فرهنگی واگذار می شود و از سال یاد شده تاکنون، مدیران دوره های مختلف میراث فرهنگی وعده تغییرکاربری این عمارت تاریخی را داده اند. شهروندان، سال ها منتظر تبدیل این ساختمان به «موزه مردم شناسی» بودند که سال گذشته مدیر کل میراث فرهنگی گیلان، اعلام کرد این بنا از طریق صندوق احیا، به بخش خصوصی واگذار شده است.

آخرین مالک هتل ایران قبل از مصادره، فردی به نام «مهدی احمد» بود. اما وقتی سفرنامه ها را می خوانیم، از فردی یونانی هم یاد می شود: «عصر روز29 اسفند1320 ناشناس به شهر رشت وارد و در مهمانخانه ایران که سابقا به اسم اروپا بوده منزل کردیم. این مهمانخانه از بهترین مهمانخانه های رشت و مدیر آن خانمی است یونانی که پس از فوت شوهرش شخصا آن را اداره می کرد. مهمانخانه بسیار نظیف، غذاهایش ماکول و اطاق هایش پاکیزه و حتی جزئیات آمورش پاک و مورد توجه کامل شهرداری است.» اینها خاطرات احمد ملکی است، مدیر روزنامه ای  که خاطرات سفر خود را در نوروز 1321خورشیدی در «روزنامه ستاره» منتشر کرده است.

احمد ملکی، یکبار دیگر و در فروردین 1322 به رشت سفر نموده و در «هتل ایران» اقامت دارد:«روز دوشنبه اول فروردین به رشت وارد و در مهمانخانه ایران منزل نمودیم. شب چهارشنبه سوم فروردین برف شدیدی در رشت بارید و ناگزیر از شدت سرما به اتاق میهمانخانه ایران پناهنده شده و چون هیزم بخاری میهمانخانه کافی نبود از خارج هم خریداری نمودیم و در نتیجه معلوم شد در رشت که چوب قیمت نداشت اکنون بهای زیادی یافته» (نک، هفت سفرنامه شمال)

لازم به ذکر است، شهر رشت از دوره قاجار به دلیل تردد مسافران به اروپا و برعکس، «دروازه اروپا» لقب گرفت. تا پیش از این و در دوره صفویه، سفر به اروپا از طریق «عثمانی» صورت می گرفت. پس از رونق آبراه تاریخی پیربازار و ایجاد بندری در حاشیه آن، تردد از پیربازار به سمت بندرانزلی و سپس اروپا صورت می گرفت. شاهان قاجار نیز در سفرهای خود به اروپا از همین گذرگاه آبی سفر کردند. بنابراین، یکی از دلایل ساخت هتل های متعدد در رشت، به خاطر آمدو شد مسافران بوده است.

سال 1386 هتل ایران به سرپرستی «دکتر نیکروز مبرهن شفیعی» مرمت می شود. و او گزارش مرمت خود را در شماره 106 ماهنامه گیله وا منتشر می کند. این استاد دانشگاه همان زمان، ایجاد «موزه مردم شناسی» را برای کاربری جدید هتل ایران پیشنهاد داده بود.

اما از سال یاد شده نه موزه ای در هتل ایران راه اندازی شد و نه درب هتل ایران به روی بازدیدکنندگان باز شد. و اگر در برنامه های مناسبتی همچون برپایی نمایشگاه صنایع دستی، شهروندان پا به هتل ایران گذاشتند، با سالنی وسیع در طبقه دوم مواجه می شدند و اذعان داشتند که طبقه دوم، شباهتی به بنای هتل ندارد و تنها جداره خارجی این هتل سالم مانده است.

عمارتی که به دلیل همسانی معماری آن با بناهای مجموعه شهرداری از ارزش والایی برخوردار است، پس از مرمت در سال 1386، عملا بلااستفاده مانده بود. دکتر مبرهن شفیعی، مرمت هتل ایران را اینگونه شرح داده است: «دخل و تصرف های نابجایی در حذف عناصر سازه ای دیوارهای باربر، ستون ها و... رخ داده و بر اثر تخریب بنا در زمین لرزه سال 1369 و مرمت غیر علمی و فنی بخش مرکزی، اصل بنا دچار خدشه شده بود.

تعمیرات انجام شده در زمان های مختلف مانند؛ گذاشتن سیمان روی کف چوبی قبلی، کم کردن ارتفاع اتاق ها با ایجاد سقف کاذب، اضافه کردن غیر اصولی عناصر الحاقی مانند بالکن سرتاسری در بخش حیاط مرکزی ایجاد تاسیسات گرما و سرما رسانی و تاسیسات بهداشتی حمام و توالت و از همه مهمتر تبدیل و واگذاری بخش هایی از هتل به واحدهای تجاری و رها شدن بنای اصلی از جمله آسیب ها بوده است.»

وی می گوید، تلاش کرده اصل بنا را به شکل نخست خود برگرداند و حفظ پوسته خارجی (نمای جبهه شرقی و جنوبی) هدف اصلی او بوده است. اولین اقدامش برای آسیب شناسی تجزیه و تحلیل های معماری و سازه ای و تهیه طرح مرمت، برداشت های دقیق و مستندنگاری وضع موجود هتل بوده و این امر توسط تیمی متخصص انجام شده است.

حالا که این بنای تاریخی به بخش خصوصی واگذار شده، شهروندان امیدوارند بالاخره بخت هتل ایران سفید شود و درب هتل ایران با کاربری هتل به روی گردشگران باز شود.

انتهای پیام